Ważny komunikat od CKE. Tegoroczni maturzyści muszą go przeczytać. Znamy propozycje zmian na maturze i wnioski z egzaminów próbnych

Matury próbne organizowane przez CKE odbyły się w terminie 6-8 grudnia. Uczniowie zmierzyli się wówczas z przedmiotami na poziomie podstawowym, a więc językiem polskim, matematyką oraz językiem angielskim (lub innym językiem obcym).

Po przeanalizowaniu testów diagnostycznych CKE opracowało dokument zatytułowany: „Informacja o wynikach i wnioskach z testu diagnostycznego w zakresie poziomu przygotowania uczniów do egzaminu maturalnego w Formule 2023, przeprowadzonego w grudniu 2023 r.”. Znajdziemy w nim szczegółowe wiadomości na temat tego, jak tegoroczni maturzyści oceniają egzamin dojrzałości, z którymi zadaniami mieli problem, a z którymi dobrze sobie radzili, a także jakie są planowane zmiany na kolejne lata.

Jak wynika z komunikatu, do matury próbnej w grudniu 2023 roku przystąpiło ok. 2900 uczniów. Zadania w arkuszach z poszczególnych przedmiotów rozwiązało:

• w przypadku języka polskiego – 2913 uczniów;
• w przypadku matematyki – 2906 uczniów;
• w przypadku języka angielskiego – 2796 uczniów.

W zależności od przedmiotu oraz typu szkoły procentowy odsetek sukcesów przedstawiał się następująco:

• Język polski – ogółem 71 proc. (82 proc. w przypadku liceów i 57 proc. jeżeli chodzi o technika. W technikum na taki wynik miał wpływ fakt, że ok. 20 proc. uczniów, którzy wzięli udział w diagnozie, nie napisali wypracowania);
• Matematyka – ogółem 76 proc. (85 proc. w przypadku liceów i 65 proc. jeżeli chodzi o technika);
• Język angielski – ogółem 96 proc. (99 proc. w przypadku liceów i 94 proc. jeżeli chodzi o technika).

W opublikowanym przez CKE komunikacie znalazły się m.in. propozycje zmian w egzaminie maturalnym (które mogą być wprowadzone w kolejnych latach). W przypadku języka polskiego chodzi o:

• ujednolicenie (standaryzację) sposobu formułowania tematów wypracowań, w tym wyodrębnienie tematu o czysto „rozprawkowej” naturze (propozycję taką zgłosiło kilkoro egzaminatorów w ankiecie);
• wyodrębnienie z kryterium „Kompetencji literackich i kulturowych” odrębnego kryterium dotyczącego poprawności rzeczowej wypracowania;
• połączenie obecnych kryteriów „Struktura wypowiedzi” oraz „Spójność wypowiedzi” w jedno kryterium;
• rezygnacja z oceniania stylu wypowiedzi lub włączenie stylu wypowiedzi w zakres merytoryczny innego kryterium;
• zmiana sposobu oceniania „Zakresu i poprawności środków językowych”.

W przypadku matematyki proponowane są dwie następujące zmiany:

• pozostawienie 46 pkt jako maksymalnej liczby punktów, które można uzyskać za rozwiązanie zadań w arkuszu egzaminacyjnych;
• rezygnacja z włączania do arkusza egzaminacyjnego typów zadań niewykorzystywanych przed 2023 r., zawierających bardziej rozbudowane opisy lub wiele elementów do wyboru.

Jeżeli chodzi o język angielski, to proponuje się:

• wykorzystanie w arkuszu egzaminacyjnym, w części sprawdzającej umiejętność rozumienia ze słuchu, zadania otwartego zamiast zadania prawda/fałsz (zadania 1.), które ze względu na związane z pandemią modyfikacje formatu arkusza zastąpiło zadanie otwarte, którego przykładowe realizacje zostały ogłoszone w Informatorze o egzaminie maturalnym z języka angielskiego od roku szkolnego 2022/2023;
• zastąpienie zadania sprawdzającego znajomość funkcji językowych (zadanie 8.) dodatkowym zadaniem sprawdzającym znajomość środków językowych lub zmiana formy zadania 8. – zastąpienie zadania zamkniętego zadaniem otwartym, wymagającym samodzielnego wpisania odpowiedzi przez zdającego.

Jednocześnie CKE zaznacza, że wymienione wyżej korekty nie muszą zostać wprowadzone. Obecnie są to tylko propozycje. Jeżeli którekolwiek z tych zmian miałyby wejść w życie, zostaną ogłoszone do 1 września 2024 roku.

W przypadku języka polskiego najtrudniejszymi zadaniami okazały się te sprawdzające:

• interpretację tekstu ikonicznego w kontekście lektury obowiązkowej;
• rozpoznawanie związku problematyki utworu z programem epoki literackiej;
• przetwarzanie i porównywanie informacji zawartych we fragmentach różnych utworów;
• tworzenie notatki syntetyzującej;
• tworzenie wypowiedzi argumentacyjnej (wypracowania) w zakresie kompetencji literackich i kulturowych oraz różnorodności oraz poprawności środków językowych.

Uczniowie nie mieli z kolei problemu z zadaniami dotyczącymi odbioru tekstów kultury (w tym utworów literackich, na poziomie odczytywania znaczeń dosłownych), odczytania prostych, krótkich utworów literackich na poziomie znaczeń przenośnych, tworzenia wypowiedzi argumentacyjnej (wypracowania) w zakresie spełnienia formalnych warunków polecenia oraz stylu.

Po przeanalizowaniu napisanych przez uczniów grudniowych matur próbnych przygotowano także rekomendacje dla maturzystów w zakresie języka polskiego. Oto one:

1. Zaplanuj czas poświęcony na rozwiązanie zadań w każdym z testów i napisanie wypracowania.
2. Uważnie czytaj polecenia w części testowej. Wyodrębnij w nich poszczególne elementy, a po napisaniu odpowiedzi sprawdź, czy uwzględniłeś(-aś) wszystkie elementy polecenia.
3. Zanim zaczniesz rozwiązywać zadania w teście Język polski w użyciu, wyodrębnij informacje kluczowe w każdym z tekstów nieliterackich. W odpowiedziach do zadań nie cytuj tekstu, ponieważ powinieneś/powinnaś odpowiadać własnymi słowami.
4. W części testowej zwróć szczególną uwagę na zadania, w których masz odwołać się do dwóch tekstów – nie zapominaj o tym w uzasadnieniu odpowiedzi.
5. Zastanów się, czy rozumiesz wszystkie słowa użyte w temacie wypracowania. Jeśli nie, to wybierz inny temat.
6. Zanim zaczniesz pisać wypracowanie, zastanów się, do których lektur obowiązkowych z listy lektur zamieszczonych w arkuszu egzaminacyjnym możesz się odwołać, żeby potwierdzić swoje stanowisko. Wybierz te lektury, które dobrze znasz.
7. W wypracowaniu odwołuj się do konkretnych sytuacji z lektury, które potwierdzają twój tok rozumowania.
8. W swojej pracy formułuj argumenty, unikaj streszczeń oraz ogólników.
9. Swoją argumentację wzmacniaj odwołaniami do różnorodnych kontekstów. Dzięki temu twoja praca będzie bogatsza merytorycznie, pogłębiona i wieloaspektowa.
10. Treści swojej wypowiedzi argumentacyjnej ułóż problemowo.

W przypadku próbnej matury z matematyki uczniowie mieli szczególne problemy z zadaniami na dowodzenie podzielności liczb całkowitych, dotyczącymi funkcji kwadratowej (szczególnie trudne były one dla uczniów technikum), z kontekstem praktycznym oraz dotyczące geometrii (stereometrii i planimetrii).

Z kolei do łatwiejszych zadań, z którymi uczniowie zasadniczo sobie radzili, można zaliczyć te, w których nie trzeba wykonywać złożonych obliczeń, tylko wystarczy powołać się na jakąś własność albo w których rachunek jest elementarny, albo, do rozwiązania których wystarczy analiza i interpretowanie informacji z diagramu lub wykresu funkcji, a także z zamkniętymi dotyczącymi działań na liczbach rzeczywistych.

Warto poznać także rady egzaminatorów przed maturą z matematyki:

1. W zadaniach, w których należy wykazać prawdziwość jakiejś ogólnej własności (np. podzielności), musisz przeprowadzić rozumowanie ogólne – podstawienie konkretnych wartości liczbowych i wnioskowanie na tej podstawie o prawdziwości tej własności nie jest poprawną metodą.
2. Rozwiązując równania wielomianowe, zwróć szczególną uwagę na poprawny zapis wielomianu w postaci iloczynu.
3. Czytaj uważnie treść zadania. Stosuj się do poleceń zadania. Zwróć uwagę na czasowniki operacyjne użyte w poleceniu.
4. Korzystaj z „Wybranych wzorów matematycznych na egzamin maturalny z matematyki”. W tej broszurze znajdziesz dużo twierdzeń i wzorów, które mogą być pomocne w rozwiązaniu zadania.
5. Zwróć uwagę na poprawność obliczeń rachunkowych i przekształceń.
6. Przedstaw czytelnie pełne rozwiązanie, nie pomijaj istotnych obliczeń lub etapów rozumowania. Pisz starannie i wyraźnie. Wiele błędów wynika z przepisania do kolejnych linijek rozwiązania błędnie odczytanych wartości.
7. Po rozwiązaniu zadania sprawdź, czy wykonałeś(-aś) wszystkie polecenia podane w zadaniu, oraz sprawdź poprawność otrzymanych wyników. W zadaniach o kontekście realistycznym zastanów się, czy otrzymany wynik jest sensowny.
8. Sprawdź, czy wszystkie decyzje w wyborze odpowiedzi do zadań zamkniętych właściwie przeniosłeś(-aś) na kartę odpowiedzi. Zaznaczenia w arkuszu nie będą sprawdzane i oceniane.

Jeżeli chodzi o język angielski na maturze, to dla przyszłych maturzystów dość trudnymi zadaniami okazały się zadania sprawdzające:

• znajdowanie w wypowiedzi pisemnej określonych informacji i przetwarzanie wypowiedzi (w zadaniu otwartym);
• znajomość środków językowych.

Okazuje się jednak, że w przypadku tego przedmiotu maturzyści dobrze sobie radzą z większością zadań egzaminacyjnych, a w szczególności z zadaniami sprawdzającymi:

• znajdowanie w tekście wysłuchanym lub przeczytanym określonych informacji;
• określanie głównej myśli fragmentu tekstu;
• rozpoznawanie i stosowanie typowych zwrotów stosowanych w życiu codziennym;
• komunikatywne przekazanie wymaganych informacji w samodzielnie napisanym tekście.

W komunikacie CKE zamieszczono także rady egzaminatorów dla uczniów zdających egzamin z języka angielskiego:

1. Bardzo uważnie (wolno, ze zrozumieniem, najlepiej dwa razy) przeczytaj polecenie do każdego zadania, zwłaszcza do zadań otwartych. Pomocne może być np. podkreślenie kluczowych wyrazów z danego polecenia – są one ważne w celu poprawnego rozwiązania zadania i trzeba o nich pamiętać w trakcie jego wykonywania.

2. W przypadku zadań opartych na tekstach z lukami:

• przed rozpoczęciem uzupełniana luk najpierw przeczytaj cały tekst do końca w celu zapoznania się z jego treścią/kontekstem, dowiedz się, o czym jest cały tekst
• następnie – wypełniając luki – zwróć uwagę na otoczenie luki, czyli jakie wyrazy są przed luką i po luce. Pomaga to ustalić, jakiej informacji brakuje w danym fragmencie zdania, oraz rozstrzygnąć na przykład, jaka część mowy powinna być użyta, bądź jaka struktura gramatyczna będzie poprawnie uzupełniała lukę, biorąc pod uwagę wyraz poprzedzający daną lukę oraz wyraz znajdujący się po luce po uzupełnieniu każdej luki jeszcze raz przeczytaj całe zdanie, aby upewnić się, że uzupełnienie luki pasuje do zdania zarówno logicznie, jak i gramatycznie. Sprawdź, czy wpisana liczba wyrazów zgadza się z maksymalną liczbą wyrazów określoną w poleceniu (jeżeli taka liczba jest określona).

3. W przypadku wypowiedzi pisemnej dokładnie zapoznaj się z poleceniem, a po napisaniu wypowiedzi – uważnie ją przeczytaj oraz:

• upewnij się, czy zrealizowałeś(-aś) wszystkie cztery „kropki” oraz czy przekazałeś(-aś) wszystkie informacje zawarte w każdej „kropce”
• sprawdź, czy twoja wypowiedź napisana w reakcji na każdą „kropkę” jest wystarczająco rozwinięta – czy zawiera przynajmniej trzy elementy rozwijające.

4. Zwróć uwagę na staranność charakteru pisma, tak aby egzaminator nie miał problemu z odczytaniem zapisów. Nieczytelna wypowiedź może powodować zaburzenia komunikacji i mieć negatywny wpływ na ocenę treści. Czytelne pismo jest również ważne w zadaniach leksykalno-gramatycznych, w których wymagana jest pełna poprawność ortograficzna wpisywanych fragmentów.

Szczegółowe informacje na temat nowego komunikatu znajdują się na stronie CKE.