Wracają zapomniane choroby zakaźne. Sanepid notuje wzrost zachorowań na krztusiec

Zaczynają napływać do nas sygnały od rodziców uczniów szkół podstawowych oraz średnich o przypadkach zachorowań na krztusiec - ostrą, zakaźną chorobę dróg oddechowych, wywoływaną przez bakterię Bordetella pertussis. Do zakażenia dochodzi drogą powietrzno-kropelkową, poprzez wdychanie rozpylonej podczas kaszlu, kichania lub mówienia, wydzieliny z dróg oddechowych osoby chorej.

- W okresie od 1 stycznia 2024 roku do 31 marca 2024 roku zgłoszono w Polsce 665 zachorowań, czyli ponad dwukrotnie więcej niż w analogicznym okresie ubiegłego roku (238 przypadków). W tym samym okresie w województwie podkarpackim odnotowano 14 zachorowań (rok 2023 - 1 przypadek) - informuje Katarzyna Rajzer, kierownik Oddziału Epidemiologii w Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Rzeszowie.

Zachorowania na krztusiec mają charakter cykliczny.

- Co 4-5 lat występują tzw. epidemie wyrównawcze, w których odnotowywany jest wyraźny wzrost liczby zachorowań. Ostatni szczyt zachorowań miał miejsce w 2016 roku (Polska - 6828 zachorowań, Podkarpacie - 420 zachorowań) - podkreśla Katarzyna Rajzer. - Kolejne lata to sukcesywny spadek liczby zgłoszonych przypadków. Z kolei od 2022 roku obserwowany jest stopniowy wzrost liczby zachorowań.

Katarzyna Rajzer z WSSE zaznacza również, że na wydłużenie okresu, w którym można było spodziewać się kolejnej epidemii wyrównawczej, z pewnością miała wpływ pandemia COVID-19.

- Analizując dane za lata 2020-2022, widać stopniowy spadek w liczbie wykonanych szczepień przeciwko krztuścowi, zaczynając od 96 proc. w 2020 roku do 94,6 proc. w 2022 roku - wylicza kierownik Oddziału Epidemiologii w WSSE. - Należy tu zwrócić uwagę, iż wymienione lata związane były z okresem pandemii, która przyczyniła się do zmniejszenia liczby wykonywanych szczepień ochronnych. Na zaistniałą sytuację wpływ ma również stale rosnąca liczba rodziców uchylających się od szczepień ochronnych.

W strategii zapobiegania zachorowaniom na krztusiec podstawową rolę odgrywają szczepienia ochronne.

- Immunizacja dzieci i młodzieży realizowana jest w ramach Programu Szczepień Ochronnych począwszy od 6. tygodnia życia. Aby zminimalizować ryzyko zakażenia noworodków, zaleca się szczepienie kobiet ciężarnych w drugim lub trzecim trymestrze ciąży. Ze względu na to, że często źródłem transmisji zakażenia na najmłodszą populację mogą być osoby dorosłe, realizowana jest również strategia kokonu, czyli szczepienie przeciw krztuścowi osób z najbliższego otoczenia domowego dziecka - tłumaczy Katarzyna Rajzer.

Kluczowe znaczenie w ograniczaniu krążenia pałeczki krztuśca w populacji ma osiągnięcie odpowiedniego poziomu wyszczepialności, co pozwala na wytworzenie odporności zbiorowiskowej.

Szczepienie przeciwko krztuścowi jest szczególnie istotne dla najmłodszych dzieci i osób starszych. To właśnie one są najbardziej narażone na ciężkie przebiegi tej choroby.

Szczególnie dotkliwy przebieg krztuśca występuje u najmłodszych dzieci i osób starszych.

- Okres wylęgania choroby trwa zazwyczaj od 6 do 20 dni, średnio 7 dni. Choroba przebiega w trzech następujących po sobie fazach: nieżytowej, napadowego kaszlu oraz zdrowienia - wyjaśnia Katarzyna Rajzer, kierownik Oddziału Epidemiologii w Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Rzeszowie. - Pierwszy okres trwający od 7-14 dni charakteryzuje się nieżytem nosa, spojówek, gardła oraz łagodnym kaszlem, nasilającym się w nocy. Osoba zakażona jest wówczas najbardziej zaraźliwa dla otoczenia. Jeżeli na tym etapie nie zostanie wdrożone leczenie, wzrastająca ilość toksyny krztuścowej prowadzi do fazy kaszlu napadowego. Męczące, napadowe ataki kaszlu często kończą się wymiotami. Mogą również występować epizody bezdechu, obserwowane głównie u niemowląt i małych dzieci.

W fazie zdrowienia zmniejsza się nasilenie i częstotliwość kaszlu, który może jednak utrzymywać się jeszcze przez wiele tygodni.

Katarzyna Rajzer podkreśla, że poziom uodpornienia przeciwko krztuścowi w województwie podkarpackim według danych zebranych w sprawozdaniu rocznym ze szczepień ochronnych MZ 54 za rok 2023, w 3. roku życia dziecka, czyli okresie, w którym - zgodnie z obowiązującym Programem Szczepień Ochronnych - dziecko powinno przyjąć wszystkie dawki podstawowego schematu szczepień, wyniósł 95,2 proc.

- Procent ten uwzględnia liczbę dzieci zaszczepionych w stosunku do liczby dzieci poddanych sprawozdaniu - tłumaczy kierownik Oddziału Epidemiologii w Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Rzeszowie. - W porównaniu do danych zebranych w przedmiotowym sprawozdaniu za 2019 r., w którym procent ten wynosił 97,2, widzimy dwuprocentowy spadek stanu uodpornienia przeciwko krztuścowi.

Gdy uwzględnimy dane za lata 2020-2022, widać stopniowy spadek w liczbie wykonanych szczepień przeciwko krztuścowi, zaczynając od 96 proc. w 2020 roku do 94,6 proc. w 2022 roku.

- Należy tu zwrócić uwagę, iż wymienione lata związane były z okresem pandemii, który przyczynił się do zmniejszenia liczby wykonywanych szczepień ochronnych - dopowiada Katarzyna Rajzer.

Jak zauważa, na powyższą sytuację ma również wpływ stale rosnąca liczba rodziców uchylających się od szczepień ochronnych.

Warto pamiętać, że choć krztusiec nie jest chorobą śmiertelną, to powikłania mogą być groźne.